شناخت درمانی چیست؟

شناخت درمانی (Cognitive therapy) در دسته بندی های روان شناسی نوعی خاص از درمان است که در آن برای اصلاح رفتار های اشتباه و ناسازگار و به شناسایی به عوامل ایجاد کننده آن یعنی افکار اشتباه پرداخته می‌شود. تغییر شناخت رفتار و تغییر رویکرد های شناخت درمانی منجر به تغییر احساس و تغییر رفتار خواهد شد. شناخت درمانی یکی از روش‌های روان درمانی معتبر است که مطالعات، تاثیر آن را در بسیاری از مشکلات و بیماری‌های روانی مانند افسردگی، اضطراب و خیلی از مشکلات دیگر تایید کرده‌اند. در این مقاله با تعریف، کارکرد، هدف و تکنیک‌های شناخت درمانی آشنا خواهید شد.

شناخت درمانی چیست؟

شناخت درمانی (Cognitive Therapy) در روان شناسی به این معناست که بسیاری از رفتار های اشتباه عاطفی و در نتیجه تمرکز نکردن روی رفتار های درست و اصلاح نکردن رفتار های اشتباه می تواند باعث ایجاد مخرب های عاطفی شود، شناخت درمانی در روانشناسی می تواند باعث ایجاد اصلاح های عاطفی و عمیقی در روحیات فرد شود. در این نوع درمان بسیار مشخص است که اگر چه در زمان حال ما مشکلات بسیار فراوانی داشتیم اما باید زمان حال را در نظر بگیریم تا بتوانیم کلیه ی مشکلات عاطفی خود را حل کنیم و بر آنها فایق آییم.

شناخت درمانی در روان شناسی بسیار مفید است و با گفتگو های گذشته فرد بسیار تفاوت دارد و باید در کلیه ی رفتار های اشتباه فرد اصلاحات بسیار زیادی انجام شود و فرد بتواند با شناسایی رفتار های اشتباه خودش کلیه ی اشتباهات عاطفی خود را برطرف کند. دوره های درمانی شناخت درمانی غالبا کمتر از دوره های سنتی درمانی در روانشناسی است؛ برای بسیاری از افراد که مشکلات کمتری دارند مدت زمان درمان بسیار کمتر است ولی ممکن است برای فردی که از قبل دچار مشکلات شدید عاطفی شده است، مدت درمان شناخت درمانی کمی بیشتر باشد. باید بیماری های روانی فرد را نیز شناسایی شود و باید در مورد آلکسی تایمیا بیشتر تحقیق کنید.

بیشتر بخوانید: آلکسی تایمیا چیست؟

شناخت درمانی چگونه کار می‌کند؟

روانشناس آرون بک (Aaron Beck) مفهوم شناخت درمانی را در دهه ۱۹۶۰ توسعه داد. هدف روانشناسی در شناخت درمانی این است که فرد تمامی الگو های غلط و رفتار های اشتباه خود را شناسایی کند و در درمان آنها بکوشد و روان شناس به عنوان فرد بسیار معتمد سعی در درمان وی داشته باشد. فرد به جای واکنش به رفتار های نادرست خود ، به تحریف هایی که در مورد رفتار وی انجام می شود نشان می دهد ولی باید به بیمار بیاموزیم که رفتار های وی بسیار غلط بوده و باید اصلاح شوند و شناخت درمانی را به طور کامل به وی بیاموزیم. این گونه درمان ها با توجه به رفتار های فرد باید انجام شوند و به طور کلی باید رویکرد درمانی به خود بگیرد. ممکن است فرآیند درمان فرد از یک ماه تا چندین ماه طول بکشد.

به طور خلاصه، مدل شناختی، رابطه بین افکار، احساسات و رفتار را توضیح می‌دهد. اینکه موقعیت‌ها نه علت آشفتگی ما، که تنها می‌توانند آغازگر یک تفکر غیرمنطقی باشند و واکنش ماست که تعیین می‌کند چه حس و حال و در نتیجه چه رفتاری داشته باشیم. به عبارت دیگر افکار تحریف شده منجر به احساسات منفی و رفتار ناسازگارانه می‌شوند. اگر می‌خواهید احساس و رفتار متفاوتی داشته باشید، باید ادراکتان تغییر کند. هرچه تفکر ما متعادل‌تر باشد، به طور کلی احساس بهتری خواهیم داشت.

گزینه‌های درمانی

شناخت درمانی یک گزینه درمانی برای تعدادی از اختلالات روانی از جمله آلکسی تایمیا، پانیک یا اختلال اضطراب، اختلال کمبود توجه-بیش فعالی (ADHD)، اختلالات خوردن، اختلالات خلقی، اختلال ، اسکیزوفرنی، هراس اجتماعی و اختلالات سوء مصرف مواد است. همچنین می‌تواند به افراد در مدیریت جریان سیال ذهن کمک کرده و حتی در درمان بی خوابی نیز موثر باشد. شناخت درمانی همچنین اغلب به عنوان درمان کمکی یا مکمل برای بیمارانی که از کمردرد، سرطان، آرتریت روماتوئید و سایر بیماری‌هایی که با درد‌های مزمن همراه هستند به کار می‌رود.

روش‌های درمانی و شروع شناخت درمانی

در جلسه ی اول که شناخت درمانی شروع شود، درمان گر و روان شناس کلیه اهداف خود را مشخص می کند و تمام موانع موجود را در نظر می گیردT سپس رفع این موانع را به روشی بسیار متمرکز جلسه به جلسه هدف قرار می‌دهند. به عنوان مثال اگر هدف فردی موفق شدن در محل کار است، ممکن است که الگوریتم هایی مانند صحبت کردن در جلسه ی کاری و یا محیط کار با مدیران شرکت در نظر گرفته شود. اگر درمانگر علت این رفتار شما را اضطراب اجتماعی تشخیص دهد، به شما کمک خواهد کرد افکار مضطرب کننده خود را شناسایی کرده و مهارت‌های شناختی و رفتاری جدیدی برای کاهش اضطراب خود یاد بگیرید. 

تکنیک های شناخت درمانی

روان شناسان و درمان گران خبره در زمینه های مخلتفی از شناخت درمانی از تکنیک های مختلفی استفاده می کنند که عمده ترین آنها در زیر آورده شده است:

۱- اعتبارسنجی: روان شناس از بیمار و مراجع خود می خواهد در مقابل افکار خود دفاع کند. اگر مراجع نتواند از افکار خود به درستی دفاع کند، پی میبرد که افکارش غلط بوده و سعی در اصلاح آنها خواهد داشت. با این روش فرد درمان پذیر کلیه ی اشتباهات کار خود را متوجه شده و در صدد رفع آنها بر می آید.

۲- تمرین شناختی: در این موقعیت باید بیمار رویداد هایی را در نظر بگیرد و تصور کند که قبلا خطر رویا رویی با آنها را داشته است. مراجعین و کسانی که به روان شناسان مراجع می کنند دوست دارند تا هرچه سریع تر از این روش درمان آنها سریع تر انجام گیرد. هنگامی که بیمار مشکلی ناشی از مشکلات قبلی دوباره برایش پیش بیاید، سعی می کند که با انجام دادن تصورات درست در مورد مشکل خودش این مشکل را هر چه سریع تر حل کند.

۳- کشف هدایت شده: در این روش درمان گر و روان شناس سوالاتی را طرح می کند که مراجع با پاسخ دادن به آنها کلیه ی مشکلات درونی خود را متوجه می شود.

۴- یادداشت برداری: در این روش بیمار کلیه ی رفتار ها و منطق های خود را یادداشت می کند و در قالب خاطرات روزانه آنها را یادداشت می کند و در مقابل روان شناس سعی در بیان آنها خواهد داشت؛ روان شناس نیز با استفاده از همین روش یادداشت برداری سعی در درمان روحیات منفی فرد دارد و می تواند با استفاده از این روش کلیه روحیات منفی را درمان کند.

۵- تکالیف خانه: به منظور تشویق برای کشف خود و تقویت نگرش‌های ایجاد شده در جلسات درمان، ممکن است درمانگر از بیمار بخواهد یک سری تکالیف را انجام دهد؛ تکالیفی همچون یادداشت برداری در طول جلسه و بعد مطالعه آنها، یاداشت‌های روزانه (در بالا اشاره شد) یا خواندن کتاب یا مقاله‌های متناسب با درمان.

۶- الگوبرداری: تمرینات بازی نقش به درمانگر اجازه می‌دهد تا در موقعیت‌های مختلف واکنش‌های مناسب را به مراجع نشان دهد. سپس بیمار می‌تواند از این رفتار الگو بگیرد.

رفتار درمانی شناختی

رفتار درمانی شناختی یا درمان شناختی - رفتاری (CBT) تکنیک‌های رفتاردرمانی را با رویکرد سنتی تغییر شناخت ادغام می‌کند. درمان رفتاری-شناختی  که به اختصار CBT نیز یاد می‌شود، یک رویکرد روان‌درمانی است، که احساسات ناکارآمد و رفتارها، فرایندها و مضامین شناختی ناسازگارانه را، از طریق شماری از روش‌های سیستماتیک، صریح و هدف‌مدار نشانه می‌گیرد. نام این روش اشاره به رفتاردرمانی، شناخت درمانی، و به ترکیبی درمانی از این دو بر اساس اصول پایه و پژوهش‌های رفتاری و شناختی دارد.

بسیاری از این درمان‌گران با مشکلاتی از قبیل اضطراب و افسردگی بر اساس مجموعه‌ای از روش‌های شناختی و رفتاری مقابله می‌کنند. این روش اذعان دارد که ممکن است رفتارهایی باشند که از طریق تفکر عقلانی قابل کنترل نباشند.

رفتار درمانی شناختی با «تمرکز بر حل مسئله» عهده‌دار حل مشکلات به خصوصی می‌شود، و در این رویکرد درمانگر با «عمل گرایی» تلاش می‌کند با کمک به مراجع در انتخاب استراتژی خاصی برای مواجهه با مشکل به او کمک کند. این روش درمانی که از آن به عنوان «انقلاب شناختی» هم یاد می‌شود در واقع بر پایه صحبت روان درمانگر با بیمار و فهمیدن دیدگاه و طرز تفکر او نسبت به مسائل و وقایع پیرامونش شکل می‌گیرد. 

آمادگی

یکی از قوی ترین درمان ها در روان شناسی و روان درمانگری رویکرد، Cognitive Behavior Therapy  که به اختصار (CBT)  خوانده می شود. در این رویکرد درمانی، سعی می شود ذهن و نیروهای قدرتمندی که در اختیار انسان قرار دارند متعادل شده و از هیجان های خام و ناپخته پیشگیری گردد. این روند درمانی نیاز به یک منطق قوی و منسجم ذهنی دارد و برای این منظور به فرد کمک می شود، که هیجان های خود را مهار،  و بصورتی منطقی ابتدا، فکر و سپس رفتار کند. این نتیجه حاصل نخواهد شد مگر این که یک طبقه بندی دقیق و یک نظم فکری منسجم در فرد ایجاد شود. به گفت و گوی (CBT)ذیل بین درمانگر و مراجع دقت کنید .(این مراجع، فکر می کند از لحاظ جسمی بد شکل است و بخاطر همین ، دچار تنهایی و دوری از اجتماع شده است).

در نهایت

از آنجا که شناخت درمانی برای درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها به کار می‌رود و اغلب با درمان‌های دیگر مانند دارو درمانی و سایر روش‌های روان درمانی همراه است، به سختی می‌توان میزان موفقیت این روش درمانی را ارزیابی کرد. با این حال اثربخشی «رفتاردرمانی شناختی» و «شناخت درمانی» برای رفع برخی از مشکلات روانی به خوبی مستند شده است. برای مثال برخی از مطالعات نشان داده‌اند که درمان شناختی می‌تواند میزان عود در افسردگی و اسکیزوفرنی را کاهش دهد، مخصوصا در کسانی که کمتر به دارو پاسخ می‌دهند. علت آن این است که درمان شناختی به جای از بین بردن علائم اختلال بر روی عوامل ایجاد کننده آن، یعنی تغییر افکار و رفتار‌های مرتبط با این اختلالات متمرکز است.
ایجاد تغییرات بزرگ دشوار است. درمانگران شناختی رفتاری این مسئله را به خوبی می‌دانند و به مراجعین خود کمک می‌کنند تا بتوانند در محیطی گرم و حمایت کننده، با آرامش بیشتری برای تغییر خود تلاش کنند.