مکاتب ادبی

بسم الله الرحمن الرحیم | در این مطلب آموزشی قصد داریم تا با مکاتب ادبی در زبان و ادبیات انگلیسی به صورت بسیار جامع و مفید آشنا شویم. قصد داریم در این مطلب، مکاتب ادبی مانند دادئیسم، مدرنیسم، امپرسیونیسم و پست مدرنیسم را به شدت مورد بررسی قرار دهیم و آنها را موشکافانه بررسی کنیم. در مطالب آینده نیز به بررسی نقد های ادبی میپردازیم و مکاتب نقد های ادبی را نیز مورد بررسی قرار می دهیم تا با آنها به خوبی آشنا شویم. اهمیت آشنایی با مکاتب ادبی، از آنجایی نشات و سرچشمه می گیرد که رشته های علوم انسانی ارتباط بسیار زیادی با یکدیگر دارند. شناخت مکاتب ادبی در زبان و ادبیات انگلیسی اهمیت بسیار زیادی دارد. این مکاتب ادبی نه تنها در زبان و ادبیات انگلیسی وجود دارند بلکه در ادبیات جهان وجود دارند. مکاتب ادبی انحصاری نیستند نه در بطن متون علمی و ادبی و نه در بطن آثار رسانه ایی. شروع می کنیم به بررسی اولین مکتب ادبی. نکته ی قابل توجه این است که تمامی مطالب این مقاله توسط محمد امانی - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات انگلیسی - کارشناسی مهندس کامپیوتر نوشته شده است.

دادائیسم- Dadaism

دادائیسم یکی از جنبش های نویسندگان و هنرمندانی به شمار می رود که رسوم سنتی هنر را قبول نکرده و سنت شکنی کرده اند. این سنت شکنی را به صورت آگاهانه انجام داده اند. بر اساس نظریه های تریستان تازارا (Tristan Tazara) دادائیسم به معنای پوچ گرایی است. دادائیسم از طرفی دیگر به این معناست که تنها گوهره ی بی منت و آزاد در زندگی همان آزادی و خلاقیت است. این جنبش در زوریخ پایتخت سوئیس در سال 1915 شروع شد و نام آن از دادا - Dada - به معنای اسب سوارکاری گرفته شده است. البته ریشه ی این کلمه به طور تصادفی از فرهنگ لغت برداشته شده است. این جنبش تا سال 1923 ادامه پیدا کرد و رشد و نمو پیدا کرد. این جنبش توانست با جذب حامیانش در میان مجسمه سازانی چون هانس آرپ (Hans Arp) - هنرمندانی چون من ری (Man Ray) و مارسل دو چامپ (Marcel Du Champ)، اریک ساتی (Erik Satie)، نویسندگانی چون ژان کئوتو (Jean Cocteau)، لویی آراگون (Louis Aragon) و اندره برتون (Andre Breton). در میان این ها برتون سعی بر این داشت تا ارتباط با دادا را بشکند تا در نتیجه ی این کار سورئالیسم ایجاد شود و پیش بیاید. اگرچه در مکتب دادائیسم کار ها و اثرات هنری بسیار زیادی خلق نشدند، اما این مکتب تاثیر بسیار زیادی بر ادبیات انگلیسی و ادبیات جهان گذاشت. در هنگام انتقاد و حمله به سنت ها و سلسله ی ارزش های سنتی، مکتب دادائیسم به هنرمندان مدرن کمک کرده تا خودشان را از بند سنت های قدیمی رهایی سازند و قدرت ضمیر ناخودآگاه شان را فعال کنند. 

روشنفکری - Enlightenment

در طول قرن 18، روشنفکری به عنوان یک جنبش اجتماعی، فلسفی، سیاسی و ادبی ظاهر شد که از عقل گرایی و منطق گرایی و مشاهده ی هدفمند از دنیا سرچشمه می گیرد. عنوان کلمه ی روشنفکری از جایی سر رشته و منشا گرفته است که همکاران و ابداع کنندگان این تفکر سعی در این داشته اند که جهل و تاریکی را از افکار گذشته شان دور کنند. نویسندگانی که در آن زمان قلم بسیار آزادی داشتند سوگند یاد کرده اند تا زندگی را بر مبنای مشاهدات علمی و تفکر نقادانه ارزیابی و درک کنند تا اینکه دین، سنت و رسوم اجتماعی را به صورت جبرگرایانه بپذیرند. در مرکز این تفکر در ادبیات و فلسفه، متفکرانی و فیلسوفانی بودند که پاریس زندگی می کردند. این فیلسوفان به خداوند به شکل خالق ایمان داشتند ولی از نظر ایدولوژیک به خدای دیگری اعتقاد داشتند. 

دانشمندان بر روی تاریخ دقیق وجود روشنفکری - Enlightenment - اتفاق نظر ندارند. بسیاری از مفسران و تاریخ نگاران ادبی بر این باورند که این مکتب ادبی با به وجود آمدن انقلاب فرانسه در سال 1789 به طور کامل از بین رفت و تخمین می زنند که تاریخ دقیق شروع این مکتب ادبی - بین سال های 1660 و 1685 باشد. اگرچه این جنبش ادبی در فرانسه مرکزیت پیدا کرد اما در اروپای مرکزی نیز طرفداران بسیار خاص خودش را داشت. از میان رهبران این جنبش میتوان به دنیس دیدروت - Denis Diderot، ولتایر - ژان ژاک روسو - Jean Jacque Rouseau، ایمانوئل کانت (Emmanuel Kant) و تامس جفرسون در آمریکا نام برد.  

اگزیستانسیالیسم - هستی گرایی - Existentialism

نکته: در ادامه ی پاراگراف به اگزیستانسیالیسم به اختصار می گوییم - هستی گرایی

هستی گرایی یک رویکرد فلسفی است که بر وجود انسان و زندگی انسانی تمرکز دارد. در این رویکرد جهان هستی هیچ گونه دستورالعملی برای زندگی انسانی صادر نکرده است. یک مثال ساده در مورد این رویکرد می تواند جمله ی ژان پل سارتر باشد که می گوید - وجودیت بر گوهر انسان ارجحیت دارد - Existence precedes essence. این جمله به این معناست که فلسفه ی وجودی زندگی یک فرد را نمی شود در زندگی سایر افراد پیدا کرد و آن را مورد بیان قرار داد، بلکه زندگی یک فرد بر پایه ی اعمالی که خودش انجام داده است - ساخته می شود. ادبیات وجود گرایی یا هستی گرایی بر این عقیده استوار است که زندگی بشر باید بر مبنای آزادی و مسوولیت پذیری استوار باشد، از رو دیگر هیچ کس نمی تواند ادعا کند که کار ها و اعمال او تحت تاثیر سایر افراد قرار گرفته است. هستی گرایی در فرانسه و در بحبوحه ی جنگ جهانی دوم به اوج خود رسید. خفقان سیاسی تحت سلطه ی نازی ها و مقاومت های زیر زمینی مردم برای مقابله با تفکرات نازی ها، باعث ایجاد زمینه ی مناسب برای رشد اگزیستانسیالیسم شد. در این مرحله، هستی گرایی تمرکز بیشتری بر موارد فردی و کار ها و اقدامات فردی داشت. هستی گرایی - می تواند به عنوان یک پاسخ دهی سیاسی به خفقان سیاسی و فرد گرایی وحشتناک به دوره ی آلمان نازی باشد تا جایی که فردریک نیچه فریاد زد و گفت - "خدا مرده است - ایمان مردم در دین کمتر شده است. 

چهره های مشهور در جنبش هستی گرایی: فئودور داستایوفسکی، فرانتز کافکا، ارنست همینگوی، جیمز بلدوین.

اکسپرسیونیسم - بیان گرایی - Expressionism

  نکته: در ادامه ی سطر به اکسپرسیونیسم در پارسی می گوییم -> بیان گرایی.

جنبش بیان گرایی در اروپا در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم رشد و نمو کرد. این جنبش به عنوان پاسخی به سلطه ی بورژوازی (جامعه ی سرمایه دار - در مکتب مارکسیسم) و رشد ماشینی شدن جامعه پدید آمد. 

بر طبق ویکی پدیا: «در آغاز قرن بیستم، نهضت بزرگ ضد سمبولیسم و امپرسیونیسم پا گرفت که آرام آرام مکتب «اکسپرسیونیسم» از دل آن بیرون آمد. واژهٔ اکسپرسیونیسم برای اولین بار در تعریف برخی از نقاشی‌های «اگوست پره» معمار معروف به کار رفته است». اکسپرسیونیسم جنبشی در ادبیات بود، که نخست در آلمان شکوفا شد. هدف اصلی این مکتب نمایش درونی بشر مخصوصاً عواطفی چون ترس، نفرت، عشق و اضطراب بود که در آن هنرمند برای القای هیجانات شدید خود از رنگ‌های تند و اشکال کج و معوج و خطوط زمخت بهره می‌گیرد.

در بین سال های نمادین درخشش بیان گرایی - بین سال های 1910 تا 1925 - در هنگامه ی وقوع جنگ جهانی اول -  نویسندگان بیان گرا، با استفاده از نمادگرایی و عناصر رویایی در آثار ادبی خودشان ویژگی های عینی در دنیای خیالی خود را تیره و تار کردند و حس های بیگانه و پرشور و احساسی را به معرض نمایش قرار دادند. نقاش هایی چون وینست ون گوک (Vincent Van Gogh) - و پائول گوگین (Paul Gaugin) -  آثار خود را با رنگ های مختلف و خام رنگ آمیزی کردند تا پایه های بیان گرایی را بنیان بگذارند و احساسات پرقدرت و خالص ذهن را بر آثار هنری خود نمایان سازند. در ادبیات، فیلسوف آلمانی - فردریک نیچه ، در جنبش بیان گرایی ، تاکید بسیار ویژه ایی بر به کارگیری قدرت اراده و بزرگ بخشی حس های مرسوم منطق گرایی و اخلاقیات داشته است. شعر او تحت عنوان « چنین گفت زرتشت - Thus Spoke Zarathustra » - یک شعر بسیار فلسفی است که تاثیر بسیار عمیقی بر افکار موجود در بیان گرایی داشته است. در فراسنه، شاعران بیان گرا (اکسپرسیونیست ها) - آرتور ریمباد (Arthur Rimbaud) - چارلز بائودلایر (Charles Baudelaire) - شعر های نمادین و رویایی نوشتند و در میان فضا های تاریک و پرهیجان شعری کاوش کردند. در داستان ها، فرانتز کافکا (1915) - افکار، سبک و ایده ی بیان گرا ها را در رمان مشهور خود (Metamorphsis - دگردیسی) تقلید کرده است.