چگونه باید گفتار درمانی را برای کودکان و بزرگسالان انجام دهیم؟ کودکان چگونه با استفاده از گفتار درمانی مهارت های لازم را کسب می کنند. گفتار درمانی مجموعه ایی از اقداماتی است که به کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیماری های روانی و روانشناسی کمک می کند تا پیام های خود را بهتر به دیگران برسانند و همچنین گفتار های دیگران را بهتر درک کنند.

بسیاری از افراد و مردم فکر می کنند که روان درمانگر ها و یا گفتار درمانگر ها فقط با افرادی کار می کنند که در ایجاد صدا های خاص (تلفظ صحیح کلمات و یا ایجاد کار های صحیح مشکل دارند)، دچار لکنت زبان هستند و یا نوک زبانی سخن می گویند. گفتار درمانگر ها و یا روانشناسان به حل بسیاری از مشکلات گفتاری کمک بسیار شایانی خواهد کرد؛ اما آنها همچنین به بچه های دارای دیگر مشکلات گفتاری و نوشتاری از قبیل خوانش پریشی و یا دیسلکسیا - اختلال در توانایی خواندن ، کنش پریشی و اختلال پردازش شنوایی هم یاری می رسانند. در حقیقت، یک متخصص گفتار درمانی و یا یک روان شناس کارکشته به طور بسیار دقیق یک آسیب شناس گفتار زبان نامیده می شود. در ادامه ی این مطلب، بیشتر به چیستی گفتار درمانی برای کودکان و بزرگسالان و کسانی که به گفتار درمانی نیاز دارند می پردازیم.

بیشتر بخوانید: انواع گفتار درمانی

گفتار درمانی روش ارزیابی و درمان مشکلات ارتباطی و اختلالات گفتاری است. گفتار درمانی توسط آسیب شناسان گفتار زبان انجام می گیرد که اغلب افراد آنها را به گفتار درمانگر می شناسند. از تکنیک های گفتار درمانی برای بهبود ارتباط میان افراد استفاده می شود. این تکنیک ها شامل تلفظ درمانی ، مداخلات زبانی و برخی دیگر از این اختلالات به نوع گفتار و یان نوع زبان شخص بستگی دارند. گفتار درمانی ممکن است برای اختلالات یادگیری و یا دیگر درمان های دیگر مورد نیاز باشد. گفتار درمانی ممکن است برای اختلالات گفتاری که در کودکی و یا بزرگسالی و در اثر آسیب های مغزی ایجاد شده، مورد نیاز باشد.

چه کسانی به گفتار درمانی احتیاج دارند؟

چندین نوع اختلال گفتاری و زبانی وجود دارد که با گفتار درمانی قابل درمان هستند. هر کودک و یا هر فرد بزرگسالی که به یکی از مشکلات زیر دچار باشد، باید تحت نظر قرار بگیرد.

1- اختلالات تلفظ (Pronounciation Disorders)

اختلال تلفظ به معنای ناتوانی و عدم موفقیت در شکل دهی و تلفظ صحیح کلمات است که ارتباط بسیار تنگاتنگی با دیسلکسیا دارد. کودکی که به این اختلال گفتاری مبتلاست، ممکن است برخی صدا‌های یک واژه را جا بیندازد، تغییر دهد، تحریف کند یا حتی یک صدا به تلفظ آن بیفزاید؛ مثلا ممکن است به جای «گربه» بگوید «دربه». احتمال به کاربردن کلمات اشتباه در این اختلال توسط کودک بسیار بالاست.

2- اختلالات روانی گفتار (Speech Fluency Disorders)

این دسته از اختلال‌ها بر جریان، سرعت و ریتم گفتار اثر می‌گذارند. لکنت زبان یا بریده‌گویی در این گروه قرار دارند. فرد مبتلا به لکنت زبان در خروج صدا‌ها مشکل دارد و ممکن است در طول حرف زدن متوقف شود، زبانش قفل شود یا یک بخش از کلمه را چندبار تکرار کند، که بسیاری از این افراد این موضوع را بر اثر استرس های ناشی از محیط قلمداد می کنند. فرد مبتلا به بریده‌گویی نیز اغلب خیلی سریع صحبت می‌کند و ممکن است کلمات را با هم ادغام نماید. احتمال وجود اشتباهات فراوان در بیان کلمات این دسته از افراد وجود دارد.

3. اختلالات تشدید (Redundancy Disorder)

اختلال تشدید هنگامی اتفاق می‌افتد که انسداد جریان هوا در حفره‌های بینی یا دهان، ارتعاشاتی که بر کیفیت صدا اثر دارند را تحت تاثیر قرار می‌دهد، ممکن است ایجاد این گونه اختلالات در بدن باعث ایجاد مشکلات تنفسی نیز شود. همچنین اگر «دریچه ولوفارنکس» به درستی بسته نشود، می‌تواند باعث این اختلال شود. اختلالات تشدید اغلب با شکاف کام، اختلالات عصبی و تورم لوزه مرتبط هستند.

4. اختلالات درک و دریافت زبان (Understanding Disorder)

فرد مبتلا به اختلال دریافت زبان، در درک و پردازش آنچه دیگران می‌گویند، دچار مشکل است. این مسئله می‌تواند باعث شود فرد هنگام صحبت کردن، نسبت به مکالمه بی علاقه به نظر برسد، در دنبال کردن موضوع دچار مشکل شود یا واژگان محدودی در اختیار داشته باشد. سایر اختلالات زبان، اوتیسم، کاهش شنوایی و آسیب دیدگی سر نیز می‌توانند منجر به اختلال در زبان دریافتی شود.

5. اختلالات بیان کردن در کودک (Discourse Analysis)

اختلال در بیان زبان دشواری در بیان و انتقال اطلاعات است. اگر کسی و یا کودکی به این اختلال دچار شد، ممکن است در تولید جملات و جمله های صحیح دچار مشکلات فراوانی شود؛ مثلا فرد مبتلا به این نوع از اختلال نمی تواند از فعلی به درستی استفاده کند. این بیماری با اختلالات رشد مانند سندروم داون و کاهش شنوایی همراه است. همچنینمی تواند ناشی از ترس و یا تروما در سر یا یک وضعیت ناهنجار پزشکی باشد.

6. اختلالات شناختی - ارتباطی (Cognitive and Communicative Disorders)

این نوع از اختلال با دشواری و سختی در برقراری ارتباط به دلیل آسیب دیدگی در بخشی از مغز که توانای تفکر را کنترل می کند، همراه است این اختلال به عنوان اختلال شناختی - ارتباطی در حیطه ی درمان های گفتار درمانی شناخته می شود. این بیماری می تواند به مشکلاتی در حافظه، حل مسئله، صحبت کردن یا گوش دادن بسیار نا مناسب منجر شود. این بیماری می تواند ناشی از مشکلات بیولوژیکی، رشد غیر طبیعی مغز، شرایط عصبی خاص، آسیب مغزی و یا سکته باشد.

7. آفازی (Aphasia)

این اختلال در حیطه های گفتار درمانی یک اختلال ارتباطی - اکتسابی به شمار می رود، این اختلال بر توانایی فرد در صحبت کردن و درک کلام دیگران تاثیر می گذارد. همچنین اغلب بر توانایی خواندن و نوشتن فرد اثر دارد. اما مهم ترین اختلالی که به خواندن و نوشتن فرد تاثیر می گذارد، اختلال دیسلکسیا است. سکته ی مغزی یکی از شایع ترین و مشهور ترین علل بروز آفازی است. با این حال سایر اختلالات مغزی نیز می توانند باعث بروز آفازی شوند.

8. دیساتریا

دیسارتریا یا نامفهوم بودن تکلم، اختلالی است که به دلیل ضعف یا عدم توانایی در کنترل عضلات مورد استفاده برای گفتار ایجاد شده و موجب کندی یا گفتار سریع (به طوری که کلمات با یکدیگر ادغام و نامفهوم شوند) می‌گردد. این بیماری بیشتر از اختلالات سیستم عصبی و شرایطی که موجب فلج صورت یا ضعف در گلو و زبان هستند، ناشی می‌شود؛ مانند اسکلروز متعدد، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک و سکته مغزی.

گفتار درمانی چگونه انجام می شود؟

گفتار درمانی برای کودکان

گفتار درمانی برای بزرگسالان

گفتار درمانی برای بزرگسالان نیز با ارزیابی و تعیین نیاز‌های بیمار و بهترین راه درمان شروع می‌شود. تمرین‌های گفتار درمانی برای بزرگسالان می‌تواند به گفتار، زبان و ارتباطات شناختی آن‌ها کمک کند. در صورتی که یک آسیب یا وضعیت پزشکی، مانند بیماری پارکینسون یا سرطان دهان، باعث مشکل در بلع شده باشد، این جلسات درمانی، این مشکلات را نیز مدنظر قرار خواهد داد. تمرینات گفتار درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشند: حل مسئله، حافظه و سازماندهی، و سایر فعالیت‌هایی که به بهبود ارتباط شناختی کمک می‌کنند.